انسان پساکرونا؛ مهربان تر با زمین و محیط زیست - مجله فوتبال

به گزارش مجله فوتبال، خبرنگاران/هرمزگان پژوهشگر مسائل دینی و دکترای فلسفه اسلامی گفت: بحران کرونا، یک شبه راه صدساله را در اختیار محیط زیست قرار داده و چه بسا درس ها و عبرت های بزرگی برای بشر داشته باشد تا انسان پساکرونا با زمین و محیط زیست مهربان تر از گذشته باشد.

مسعود رهبری در گفت و گو با مجله فوتبال، در مورد پیامدهای بحران کرونا، اظهار کرد: بسیاری از جامعه شناسان و صاحب نظران اقتصاد، فرهنگ و سیاست بر این باورند که تأثیرات این پاندمی، چنان گسترده و ژرف خواهد بود و باید دنیا را به قبل و بعد از شیوع این ویروس تقسیم کرد. کرونا دنیا ما را در تمامیت خود دچار قبض و بسط خواهد نمود؛ هم دنیا ذهنی انسان ها و هم دنیا بیرونی تحت تأثیر این بیماری قرار خواهد گرفت. این بحران رنگ و بوی هیچ نژاد، ملیت، مذهب، زبان و قومیتی ندارد، اما تمام نژادها، ملیت ها، مذاهب و قومیت ها را ناچار به واکنش خواهد نمود.

این مدرس فلسفه اسلامی ادامه داد: بحران هایی وجود دارند که انسان را تهدید می نمایند و کرونا یکی از آن هاست. البته شیوه واکنش به این بحران و ابعاد تأثیرگذاری آن تابعی است از بافتار ذهنی، اعتقادی، فرهنگی و حتی سیاسی جوامع و افرادی که با آن روبه رو می شوند و آن ها متناسب با ذخیره اعتقادی، روان شناختی و فرهنگی خود به مصاف این بیماری می فرایند.

رهبری توضیح داد: کرونا هیچ ساحتی از زندگی انسان آینده را از تأثیر و نفوذ خود کنار نمی گذارد؛ برای نمونه، در حوزه روان شناختی، پیش بینی می گردد که این بیماری تأثیر دوسویه ای در ایجاد یأس و امید فراگیر به وجود آورد. این بیماری با نزدیک کردن و دم دستی کردن حقیقت مرگ، انسانی را که در دنیا مدرن، زندگی خود را با انواع جاذبه ها، زرق وبرق ها و سرگرمی ها به غفلت از مرگ یا نادیده دریافت آن عادت داده، با شبح عریان مرگی که درست آن سوی درها و دیوارهای خانه اش ایستاده و حریصانه منتظر ورود به حریم خانه است، روبرو نموده و او را ناچار نموده است شبانه روزش را خیره به مرگ بگذارند.

وی افزود: شاید کلیت بشر حداقل بعد از جنگ دنیای دوم، این قدر خود را نزدیک به مرگ ندیده باشد. این شرایط، از یک سو ممکن است موجب فروپاشی روانی و افسردگی ها و اضطراب های مزمن گردد اما از سوی دیگر، باعث خواهد شد که انسان پساکرونا در پی معنایی جدید برای زندگی و فلسفه جدیدی برای حیات باشد و پایه های امید و ایمان را بر روی بسترهای دیگری مجدداً بنا کند. مناسک مرگ و شکل روبروه با سوگ نیز با این بیماری دست خوش تغییر بنیادین شده و انسان ها نه تنها خود را در برابر مرگ بی پناه می یابند، بلکه بعد از مرگ خویشان و نزدیکان، امکانی برای برگزاری آیین های سوگ و فرصت و مجالی برای تسلی نیز نمی یابند. این شرایط قطعاً افسردگی های بلندمدتی را به ویژه در نسلی از مردم دنیا که عزیزانشان را در این بحران از دست داده اند دامن خواهد زد و انتظار می رود شیوه های درمان، تسکین و تسلای این نسل تا چند دهه آینده به یکی از دغدغه های مهم روان شناسان و روان کاوان تبدیل گردد.

رهبری افزود: این بیماری حوزه فرهنگ را نیز دست خوش تحولات بنیادین خواهد نمود. از رنگ و رو افتادن مرزهای هویتی و ایدئولوژیک و لرزان بودن آن ها به هنگام روبرو با بحران های فراگیر انسانی، شاید انسان پساکرونا را روادارتر، خردگراتر، متواضع تر و نوع دوست تر کند.

وی افزود: این بحران پرسش های سترگی را در برابر نظام اعتقادی بسیاری از مذاهب دنیا بر خواهد انگیخت، دین باوران دنیا در تمام سنت های مذهبی را ناچار به نقد و بازتفسیر سنت های الهیاتی شان خواهد نمود، به رفت وآمدهای بسیاری میان ایمان و بی ایمانی دامن خواهد زد و دست کم در میان مدت، به تقویت عرفی گرایی و دین جدایی خواهد انجامید. اما در همان حال، چه بسا مایه رشد جریان های جدید معنویت گرا برای جست وجوی معنایی جدید از ایمان و الوهیت در دنیا پساکرونا هم خواهد بود.

این فعال فرهنگی اظهار کرد: حوزه هنر و ادبیات نیز بی تردید از این واقعه تأثیرات ژرفی خواهد گرفت و حجم عظیمی از رمان ها، اشعار، نقاشی ها، فیلم ها، سریال ها، تئاترها و حتی چه بسا معماری ها را شاهد خواهیم بود که روایتگر رنج ها، بیم ها، یأس ها و امیدهای ایام کرونا و پساکرونا خواهند بود و شاید حتی تولد قالب های جدیدی از هنر و ادبیات را ببینیم.

رهبری افزود: در حوزه سیاست نیز انتظار می رود تعاریف جدیدی از قدرت، امنیت، آفند و پدافند شکل بگیرد و بعدازاین، منابع قدرت و راه های کسب آن در ذهن اهالی سیاست به کلی دگرگون گردد. روابط توده ها با دولت ها نیز به سیاق گذشته باقی نخواهد ماند و ابداع قالب ها و اشکال جدیدی را برای کنش سیاسی شاهد خواهیم بود؛ کنش هایی که لازمه اش اجتماع و گردهم آیی انسان ها و فواصل نزدیک بدن ها نباشد. شاید صورت های جدیدی از انتخابات، کمپین ها و اعتراضات سیاسی نیز شکل بگیرد که لازمه اش حضور در فضاهای شهری و خیابان نیست.

وی افزود: در حوزه اجتماع و اقتصاد نیز شاهد جابه جایی در گروه های مرجع اجتماعی، قدرتمندتر شدن شبکه های اجتماعی و کسب وکارهای مجازی، اصلاح نظام های بودجه ریزی، تغییر اولویت های مالی دولت ها و ظهور اشکال جدید از نظام های بیمه ای خواهیم بود و درنهایت، انتظار می رود محیط زیست بشر در دنیا پس از کرونا فرصتی برای تنفس و ترمیم بیابد.

این پژوهشگر مسائل دینی توضیح داد: در چند ماه آینده، از میزان آلاینده ها و حجم فراوری کربن در دنیا، به نحو چشم گیری کاسته شده، زیستگاه های جدیدی در حال ایجاد و احیا است و منابع زیستی و طبیعی فرصت کم نظیری برای تجدید یافته اند. این موقعیت، شاید با صرف ده ها سال نیرو و هزینه، ازجانب فعالان و صاحب نظران حوزه محیط زیست به دست نمی آمد و خوی گردن کشانه قدرت های عظیم، هیچ گاه در برابر تهدیدهای سترگی که زمین را تهدید می نماید، خاضع نمی شد. اما این بحران، یک شبه راه صدساله را در اختیار محیط زیست قرار داده و چه بسا درس ها و عبرت های عظیمی برای بشر داشته باشد تا انسان پساکرونا با زمین و محیط زیست مهربان تر از گذشته باشد.

رهبری اعلام کرد: گاه بحران ها و فجایعی که برای بشر پیش می آیند در کنار سویه زشت و سیاه خود، امکان ها و بسترهایی برای ابداعات و خلاقیت های عظیم تاریخی فراهم آورده اند و بی تردید، کرونا هم مبدأ بسیاری از نوآوری ها در حوزه های گوناگون زیست انسان خواهد بود. در این میان، دولت های دنیا و نظام سیاسی ما هم برای بازیگری مؤثر در دوران پساکرونا نیازمند سیاست گذاری ها و خط مشی های نوین است.

وی اعلام کرد: کرونا نشان داد که بحران های عظیم بشری قابل فروکاهش به ملت، دولت یا اقلیم و منطقه خاصی از دنیا نیست و اگر هم افزایی، هم بستگی و همکاری های پایدار دنیای وجود نداشته باشد، هرلحظه باید منتظر بحرانی ناشناخته و ناخواسته بود. لذا تمرکز بر اهداف، فرصت ها و تهدیدهایی که به اساس زیست انسان بر روی این کره خاکی مربوط است و برپا کردن محور مناسبات دنیای بر اساس آن دغدغه های مشترک، می تواند دنیای صلح آمیزتر، روادارتر و منعطف تر را به ارمغان بیاورد.

این مدرس فلسفه اسلامی گفت: درس دریافت از خشم و واکنش طبیعت به خودخواهی های بشر و لمس پیامدهای تهدید روزافزون محیط زیست جانداران دیگر، می تواند شروع دورانی از مهربانی بیشتر انسان با زمین و اکوسیستم و زیست گاه های دیگر موجودات زنده بی دفاع باشد. از دیگر سو این بحران نشان داد که دولت ها در روبروه با خطرها و دشواری های فراگیر، بدون حضور قدرتمند شهفرایندان مطلع و مسئول و نهادهای مدنی و غیردولتی، کاری از پیش نخواهند برد؛ لذا یکی از پایه ها اصلی قدرت دولت ها در دوران پساکرونا در قدرت جوامع مدنی و بلوغ نهادهای مردمی خواهد بود. اهمیت توجه به فضاهای مجازی و توسعه زیرساخت های اینترنت دنیای و ایجاد بسترهای نوین سخت افزاری و نرم افزاری برای برقراری نظام تحصیل و آموزش آنلاین در مواقع لزوم و تقویت دولت الکترونیک، از دیگر ضرورت هایی است که با بحران کرونا بیش ازپیش نمودار شده است.

این پژوهشگر مسائل دینی در سرانجام ابراز کرد: اگر تهدیدها و فرصت هایی که بحران کرونا برای ما ایجاد نموده است به درستی شناخته گردد و عزمی ملی برای نوسازی های سیاسی، مالی، اجتماعی و فرهنگی متناسب با دوران پساکرونا به وجود آید، به رغم تلخی های ژرفی که تجربه می کنیم، می توان دنیای خردگراتر، متواضع تر، امن تر، صلح جوتر و پاکیزه تر را به انتظار نشست.